In het Klimaatakkoord uit 2019 is afgesproken dat alle netbeheerders (Gasunie, Tennet en Netbeheer Nederland) een ‘Integrale Infrastructuurverkenning 2030-2050’ opstellen. Centraal in deze verkenning staat de vraag: wat is nodig om het Nederlandse energiesysteem op langere termijn betaalbaar en betrouwbaar te houden? De netbeheerders zijn dit jaar begonnen met deze verkenning, wat heeft geleid tot het rapport Energiesysteem van de Toekomst.
De eerste fase van de verkenning leverde vier scenario’s op voor de ontwikkeling naar een klimaatneutrale energievoorziening in 2050: regionale sturing, nationale sturing, Europese CO2-sturing en internationale sturing. In het eerste scenario geeft de Nederlandse overheid de sturing van de energietransitie grotendeels aan de lokale en regionale overheidsorganen en in het tweede scenario neemt de Rijksoverheid het voortouw. In het derde scenario laat de nationale overheid veel vrijheden hoe de energievoorziening er in 2050 uit zou moeten zien. Hierbij is het uitgangspunt dat in Europees verband een algemene CO2-belasting wordt ingevoerd. Het vierde en internationale scenario gaat uit van een volledig open energiemarkt op mondiaal niveau, waarbij er tevens op mondiaal niveau een krachtig klimaatbeleid wordt gevoerd. Deze scenario’s worden gebruikt om de komende jaren ‘tijdig keuzes te maken over noodzakelijke en wenselijke oplossingen’.
Rapport Energiesysteem van de Toekomst
Op basis van de resultaten uit de verkenningsfase hebben de netbeheerders het rapport ‘Het Energiesysteem van de Toekomst’ opgesteld. Hierin schetsen ze gedetailleerd hoe onze energiehuishouding eruit kan zien in 2050. De studie beschrijft de consequenties voor ruimtegebruik, kosten en uitvoeringsduur. Over een ding zijn de netbeheerders duidelijk: op korte termijn zijn (politieke) keuzes nodig; voor grote aanpassingen moet de schop nú op de goede plaats de grond in. Of, zoals demissionair minister Wiebes in een brief aan de Tweede Kamer schreef: “Elke kabel of buis die we nu neerleggen, ligt er in 2050 nog.”
De grootste verandering in de energiehuishouding ontstaat door het opwekken van elektriciteit uit weersafhankelijke bronnen. Daardoor verdwijnt de relatie tussen aanbod en vraag naar elektriciteit. Dit levert wel nieuwe vraagstukken over duurzame opslag van energie op.
Belangrijke verwachtingen
Enkele belangrijke verwachtingen die het rapport schetst:
- De vraag naar elektriciteit zal grofweg verdubbelen, net als de omvang van het net.
- Het gasnet wordt aangepast om duurzame gassen te kunnen vervoeren.
- In alle scenario’s speelt waterstof een cruciale rol in het integrale systeem.
- De aanleg van het toekomstig energiesysteem vergt hoge maatschappelijke investeringen, maar is ook een motor voor economisch herstel door de hoeveelheid banen die vrijkomen
Behoefte aan regie
2050 klinkt ver weg, maar voor de aanleg van het toekomstig energiesysteem is het al vrij dichtbij. De realisatie van de juiste benodigdheden neemt jaren in beslag, mede door het besluitvormingsproces.
De netbeheerders doen in hun rapport dan ook een oproep aan overheden op alle niveaus om de energietransitie belangrijk te maken en een sturende rol in te nemen. Om dit te bevorderen, stellen de netbeheerders een nationaal programma voor waar alle lopende trajecten voor verduurzaming van regio’s en sectoren samenkomen. Sturingsmechanismen zijn immers cruciaal om tot efficiënte keuzes en realisatie te komen.
Lees het volledige rapport “Energiesysteem van de Toekomst” op de site van Netbeheer Nederland.
